Jak wygląda Święto Zmarłych we Francji? Gdybym miała określić to jednym słowem, dałabym zwyczajnie. Bez tradycji, po nowoczesnemu. Nie ma płaczu ani zabawy. Nie ma też, jak ma to miejsce w innych szerokościach geograficznych wyciągania nieboszczyków z grobu lub rozmów z nimi przy syto zastawionym stole. Wszystkich Świętych w trójkolorowej republice nie szokuje kulturowo. Pasywna postawa mieszkańców, spowodowana w dużej mierze odejściem od chrześcijańskiej wiary sprawia, że Święto Zmarłych we Francji z roku na rok ma coraz bardziej świecki charakter.
ŚWIĘTO ZMARŁYCH WE FRANCJI
TRADYCJA WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH, GROBY I ZNICZE
Mieszkając sześć lat w różnych częściach Francji miałam okazję poprzyglądać się z bliska jaki stosunek, w zależności od regionu Francuzi mają do Toussaint, czyli Święta Zmarłych. Z rzeczy ogólnych, podobnie jak w innych krajach o tradycji katolickiej jest to dzień wolny od pracy. Przypada na 1 listopada. Groby przystraja się kwiatami, przede wszystkim chryzantemami w doniczkach, a czasem także marmurowymi tabliczkami, na których widnieją króciutkie sentencje upamiętniające zmarłych. Co ciekawe Francuzi prawie wcale nie palą zniczy, bo na cmentarzach obowiązuje zakaz. W czasie spacerów po alejach pełnych grobów w Lille, Tarbes czy Lionie, bo właśnie w tych miastach mieszkałam, zapalone lampiony mogłam policzyć na palcach jednej ręki. Ciekawostką jest, że ta pogańska, lecz piękna tradycja i wieczorne spacery po zalanym światełkami cmentarzu wielu Francuzom kojarzy się z naszą Polską!
STOSUNEK FRANCUZÓW DO ŚWIĘTA ZMARŁYCH
Francuzi nie przywiązują wielkiej wagi do Święta Zmarłych. Ten dzień traktowany jest bardziej jako wolne od pracy, które można przeznaczyć na odpoczynek, zakupy, spotkanie z przyjaciółmi, a także bardzo popularne od lat wyjazdy. W ostatni tydzień października startują we Francji dwutygodniowe ferie szkolne, vacances de la Toussaint. Wiele rodzin poświęca ten czas na urlop w kraju i za granicą, na przykład w zamorskich departamentach takich jak Reunion, Martynika czy Gwadelupa. Co ciekawe nawet wyszukiwarka Google po wpisaniu Toussaint zamiast informacji o tym, jak wygląda Święto Zmarłych we Francji podpowiada, gdzie najlepiej pojechać na wakacje. Kiedy 1 listopada 2016 roku po raz pierwszy wybrałam się na Cimetière de l’Est, cmentarz w zimnym oraz deszczowym Lille, świeciło tam pustkami, grobów przystrojonych kwiatami było niewiele, a ludzi jak na lekarstwo. Ani przez chwilę nie poczułam atmosfery zadumy i modlitwy, którą pamiętam z Polski.
CZY FRANCUZI SĄ RELIGIJNI?
Zanim rozwinę wątek czy Francuzi są religijni chcę napisać o moim mężu, jego rodzinie, oraz podejściu do wiary, oraz innych religii, które wyniósł z domu. Luca to Włoch po tacie i Francuz po mamie. Wraz z siostrą dorastali bez żadnej przynależności religijnej. Jego rodzice, choć wychowani w wyznaniu katolickim, ale także postawa Republiki Francuskiej, która nie narzuca w co lub kogo należy wierzyć sprawiły, że oboje są ateistami. W 2011 roku, kiedy go poznałam niewiele wiedział o Biblii, Jezusie czy 10 bożych przykazaniach. Jak można nie mieć lekcji religii w szkole? Myślałam wówczas. I choć sama w tamtym momencie życia byłam na etapie wyjścia z kościoła katolickiego, to niemożliwym wydawało mi się, żeby niczego w tym temacie nie wiedzieć. Tradycje katolickie takie jak święcenie jajek, komunia, opłatek, ksiądz po kolędzie to ogromne tło całego mojego dzieciństwa. Zdziwiło mnie, że ktoś, kto mieszka w pobliskiej przecież Francji nie doświadczał tego samego.
To jak to jest z tą religijnością u Francuzów?
Moje obserwacje, a także dane, potwierdzają fakt, że we Francji coraz więcej osób porzuca swoje chrześcijańskie korzenie. Badania z lat 2020-2021 przeprowadzone przez INSEE (fr. Institut National de la Statistique et des Études Économiques), Państwowy Instytut Statystyki i Badań Ekonomicznych pokazują, że religia katolicka wśród osób między 18, a 59 rokiem życia stanowi zaledwie 29%, i aż 51% populacji to osoby niewierzące! Z koleji 10 lat temu, w 2011 roku sondaż wykonany na podobnej wiekowo grupie osób przez IFOP (fr. Institut Français d’Opinion Publique), międzynarodową firmę zajmującą się ankietami i badaniami rynku wykazał 60% zadeklarowanych katolików i 30% ateistów.
INNE RELIGIE WE FRANCJI
A jak wyglądają inne religie we Francji? To samo badanie INSEE z lat 2020-2021 wykazało, że 10% ludności to Muzułmanie, 9% protestanci lub ewangelicy, a 1% wierzy w jeszcze inne religie. Badanie IFOP z kolei, , w 2011 roku podało, że 7% populacji wierzy w Islam, 4% to protestanci, 1% Żydzi, a 2% należą do innych wyzwań.
KRYZYS WIARY WE FRANCJI
Dane nie kłamią. Francja, która ponad 100 lat temu postawiła na świeckość od lat przechodzi kryzys wiary katolickiej. Ustanowiony w 1905 roku podział państwa od kościoła i wyraźne stawianie granic między dwoma instytucjami, z pewnością przyczyniły się do porzucenia wielu tradycji. Kiedy urodziła się Lina, moja pierwsza córka był ogromny problem, by ją ochrzcić. Trzeba było czekać, aż uzbiera się większa liczba chętnych! Tak długo to trwało, że w końcu zrezygnowałam. W szkołach i urzędach z kolei, od 2004 roku obowiązuje zakaz wieszania pobożnych symboli oraz noszenia ubioru demonstrującego przynależność religijną. Do 2023 roku jednak muzułmańskie uczennice w publicznych szkołach mogły zakładać abaji, tradycyjny dla swojego wyzwania strój. Na ten moment zakazano i tego.
Pustki na cmentarzu w Święto Zmarłych we Francji nie są więc nic nadzwyczajnym. To tylko lustrzane odbicie społeczeństwa, które zamiast celebrowania rodzinnych spotkań na grobach bliskich i chwili zadumy, woli rodzinne wakacje, spotkania z przyjaciółmi, a nawet zakupy. Czy jest w tym coś złego? Nie! Co kraj oto obyczaj i każdy ma prawo żyć po swojemu.
Do usłyszenia!
NAJPIĘKNIEJSZE JARMARKI BOŻONARODZENIOWE WE FRANCJI
JARMARK BOŻONARODZENIOWY W LILLE
Dodaj komentarz